Czy Twój czytelnik będzie usatysfakcjonowany?
Często oddajemy się pisaniu naszych tekstów w beztroskiej radości tworzenia. Czy to źle? Niekoniecznie! Warto jednak na jakimś etapie pracy nad książką (czy opowiadaniem), zastanowić się nad tym, co Twoja historia może zaoferować czytelnikowi. Bo przecież nie piszemy (najczęściej) sobie a muzom, tylko chcemy podzielić się swoją twórczością z innymi ludźmi. Zależy nam na tym, by coś przekazać, wywołać emocje, dać jakąś wartość.
W tym krótkim artykule pragnę zaprosić Cię do rozważań na temat fabuły Twojej opowieści. Oczywiście ile jest książek, tyle może być unikalnych historii, jednak żeby opowieść była ciekawa, powinna trzymać czytelnika w napięciu i przeprowadzić go przez pewien proces, który nazwę roboczo „procesem dochodzenia do prawdy”. O jaką prawdę chodzi? To zależy.
Sekrety
Dla powieści kryminalnej lub innej historii, w której dużą rolę odgrywa tajemnica lub pewna niewiadoma, dochodzenie do prawdy będzie polegało na rozwiązywaniu (i rozwiązaniu) zagadki (kto zabił i jak do tego doszło?).
Przykład: „Morderstwo w Orient Expressie” Agathy Christie – przedmiotem fabuły jest śledztwo prowadzące do znalezienia sprawcy okrutnej zbrodni.
Wir wydarzeń
W przypadku szerokiego wachlarza gatunków powieści, np. książek przygodowych, czytelnik na początku historii zostaje (wraz z bohaterami) zamieszany w pewną intrygę albo musi/chce wziąć udział w jakimś przedsięwzięciu. Zwieńczeniem całej historii, będzie tutaj dojście do finału wspomnianej intrygi/przedsięwzięcia/misji/dążenia. Może się udać, bądź nie (to zależy od Ciebie 😊). W tym przypadku napięcie powinno być budowane poprzez wyraźne zarysowanie motywacji postaci, a także przeciwności, jakie stoją jej/im na drodze do celu i zmagań z nimi. Fabuła jest tu mocno skoncentrowana na rozwoju wydarzeń.
Przykład: „Władca Pierścieni” J.R.R. Tolkiena – losy Śródziemia ważą się w obliczu zła, które rozpanoszyło się w Mordorze. Ludzie, elfy i krasnoludy łączą swe siły w walce z nieprzyjacielem. Czy uda im się pokonać Saurona?
Wnętrze
Jeśli chodzi o książkę obyczajową lub inną – mocno opartą o psychologię, bardzo duże znaczenie ma proces rozwoju postaci. Największy akcent położony jest w tym przypadku na przemianę bohatera/ów, a poszczególne wydarzenia są niejako pretekstem do jej przeprowadzenia.
Przykład: „Gdzie śpiewają raki” Delii Owens – książka ukazuje samotne dorastanie Kyi na mokradłach Karoliny Północnej.
Relacja
Innym typem fabuły jest historia skoncentrowana na relacji bohaterów. Mamy tu więc romanse, opowieści o przyjaźni czy więzach rodzinnych. Najważniejsze w tego rodzaju powieści jest ukazanie dynamiki stosunków między bohaterami. Oczywiście im bardziej będą one burzliwe, tym większe napięcie w książce.
Przykład: „Red, White & Royal Blue” Casey McQuiston – jeden z bohaterów jest synem prezydentki Stanów Zjednoczonych, drugi brytyjskim księciem. Czy z uczucia, jakie się między nimi rodzi, może wyniknąć coś dobrego?
Oczywiście zdaję sobie sprawę, że jest to pewna generalizacja, która też nie wyczerpuje wszystkich możliwości. Często powieści łączą w sobie kilka gatunków (jak choćby wspomniana wyżej powieść pani Owens), więc i „proces dochodzenia do prawdy” może być bardziej złożony. Jeśli Twój bohater przez cały czas trwania opowieści będzie tropił mordercę, nie jest powiedziane, że nie może w tym czasie przeżyć intensywnej relacji albo głębokiej przemiany wewnętrznej, które będą miały bardzo istotny wpływ na finał całej historii.
Najważniejsze, żebyś przyjrzał/a się swojej powieści pod kątem fabularnym i sprawdził/a, czy dla czytelnika – mówiąc kolokwialnie – ta gra będzie warta świeczki.
Poniżej znajdziesz garść pytań, które – mam nadzieję – pomogą Ci w pracy nad Twoją książką:
- Co sprawia, że fabuła mojej opowieści będzie trzymać czytelnika w napięciu?
- Dlaczego ta historia miałaby być dla kogoś interesująca?
- Czym moja książka będzie się wyróżniać spośród innych (podobnych, np. gatunkowo)?
- Co sprawia, że bohaterowie dążą do….? Co by się stało, gdyby nie udało im się osiągnąć celu (jaka jest stawka)?
- Co będzie stało bohaterom na drodze do celu (jakie przeszkody/przeciwności)?
Kryminały i pokrewne:
- Dlaczego odkrycie tej niewiadomej/zagadki/tajemnicy jest tak nęcące? Co bohaterowie zyskają, poznając prawdę? Jaką cenę poniosą, jeśli zawiodą?
- Jakie tropy zostawię czytelnikowi, by mógł równolegle prowadzić śledztwo? W jaki sposób zadbam o to, by prawda nie wyszła na jaw zbyt szybko?
Literatura piękna, powieści obyczajowe i inne oparte na psychologii postaci:
- W jaki sposób pokazuję przemianę postaci? Dlaczego jest to interesujące?
- O czym mój bohater nie wie na początku historii, a o czym się dowie w toku akcji lub w finale (o sobie, innych, o świecie itp.)?
Romanse, powieści obyczajowe skupione na relacjach:
- Co postacie zyskają tworząc relację/pozostając w relacji? Czego to będzie od nich wymagało? Jakie korzyści odniosłyby rezygnując z relacji? Co sprawia, że chcą / nie chcą być ze sobą?
- Co czyni przedstawioną relację interesującą dla czytelnika?
Jestem bardzo ciekawa, jak Ty to widzisz. Czy dostrzegasz jeszcze inne typy fabularne, a jeśli tak to jakie? Jeśli masz ochotę, podziel się w komentarzu 😊
Jeśli zainteresowała Cię ta tematyka, polecam zajrzeć do książki Katarzyny Bondy, pt. „Maszyna do pisania”, gdzie znajdziesz m.in. 31 struktur dramatycznych według W. Proppa. Jest to jeszcze inne spojrzenie na rodzaje fabuły powieści.
A jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat konstruowania fabuły, zapraszam Cię do wpisu „Jak krok po kroku stworzyć fabułę powieści?” oraz „Konstruowanie fabuły za pomocą Schematu trzech aktów”.
Zdjęcia pochodzą ze strony: unsplash.com
3 komentarzy do “Czy Twój czytelnik będzie usatysfakcjonowany?”